γιατί τρώω πολύ όταν δεν είμαι καλά...

Οι διαταραχές διατροφής παρουσιάζονται ιδιαίτερα συχνά τα τελευταία χρόνια και φαίνεται να ταλαιπωρούν άντρες και γυναίκες από διάφορες ηλικιακές ομάδες. Ο όρος «Διατροφικές Διαταραχές» ή «Διαταραχές πρόσληψης τροφής» αναφέρεται στη κατάσταση κατά την οποία οι συνήθειες διατροφής του ατόμου διαφοροποιούνται σημαντικά από τον προηγούμενο τρόπο κατανάλωσης και πρόσληψης τροφής , σε σημείο που προκύπτουν αρνητικές επιπτώσεις για τη σωματική και ψυχική του υγεία.

Όταν ακούμε για Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αμέσως σκεπτόμαστε την Νευρογενή Βουλιμία και τη Νευρογενή Ανορεξία, διαταραχές για τις οποίες υπάρχει άλλωστε κι αρκετή βιβλιογραφία. Ωστόσο στατιστικά εμφανίζεται συχνότερα η Διαταραχή της Συναισθηματικής Υπερφαγίας ή διαφορετικά «οι Κρίσεις Υπερφαγίας».

Πρόκειται για μια διαταραχή που εκ πρώτης όψεως εμφανίζει κοινά συμπτώματα με αυτά της Νευρογενούς Βουλιμίας. Ωστόσο το άτομο δεν προκαλει εμετούς για την αποβολή της τροφής. Η λήψη όμως του φαγητού αποτελεί, για τα άτομα που αντιμετωπίζουν τη διαταραχή, μια δραστηριότητα που παροδικά έστω προκαλεί ευχαρίστηση, ικανοποίηση και παρηγοριά. Η διάθεση του ατόμου, επηρεάζει την όρεξή του και τις διατροφικές του συνήθειες.

Τα αίτια για τη διαταραχή αυτή, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα. Ωστόσο από τις έρευνες έχουν αναδειχθεί τα ακόλουθα θέματα :

• Η δυσκολία του ατόμου να εκφράζει τα συναισθήματά του αντικατροπτίζεται στις κρίσεις υπερφαγίας που αποτελούν για το άτομο αυτό ένα υποκατάστατο των συναισθημάτων θυμού, άγχους, λύπης, στρες, πλήξης κ.λ.π.
• Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το αν η κατάθλιψη προκαλεί τις κρίσεις υπερφαγίας ή το αντίθετο. Ωστόσο το 50% των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τη διαταραχή αναφέρουν ότι υποφέρουν ή υπέφεραν στο παρελθόν από κατάθλιψη.
• Τα άτομα που αντιμετωπίζουν τις κρίσεις υπερφαγίας έχουν στο παρελθόν επιχειρήσει να χάσουν κιλά με εξαντλητικές δίαιτες όπου είχαν στερηθεί πολλές από τις αγαπημένες τους τροφές.
• Οι κρίσεις υπερφαγίας φαίνεται να σχετίζονται με την κατάχρηση ουσιών.
• Είναι πιο συχνή η διαταραχή σε άτομα με παρορμητική συμπεριφορά, ή που ζουν μόνα τους / απομονωμένα ή που σαν χαρακτήρες είναι πιο κλειστοί ή καχύποπτοι ή φοβισμένοι.
• Όσον αφορά τέλος το αν υπάρχουν οργανικοί - βιολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της διαταραχής, τα αποτελέσματα των ερευνών δεν είναι μέχρι τώρα αξιόπιστα. Πιθανότατα όμως να παίζουν ρόλο στην εκδήλωση της διαταραχής.
• Οι πολιτιστικές πεποιθήσεις μιας οικογένειας σχετικά με το βάρος του σώματος παίζουν επίσης ρόλο.

Από τις Κρίσεις Υπερφαγίας βασανίζονται συνήθως άτομα που:

• Ασχολούνται υπερβολικά με το σωματικό τους βάρος. Συχνά κάνουν εξαντλητικές δίαιτες με αποτέλεσμα το βάρος τους να είναι χαμηλότερο αυτού που θεωρείται ως φυσιολογικό.
• Έχουν κανονικό βάρος όμως λαμβάνουν καθαρτικές ουσίες ακόμα και μετά τη κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής.
• Είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Χρησιμοποιούν τη λήψη τροφής ως μηχανισμό άμυνας για να κρύβουν τα καταθλιπτικά τους συναισθήματα., το άγχος και το στρες.
• Έχουν χαμηλή κοινωνική δραστηριότητα, χαμηλή επίδοση στην εργασία, προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Αισθάνονται ντροπή για το σώμα τους και πιστεύουν πως το βάρος τους έχει επίδραση σε όλους τους τομείς δράσης της ζωής τους.

Κατά τη διάρκεια ενός τυπικού επεισοδίου υπερφαγίας τα άτομα αυτά έχουν έντονη την αίσθηση της απώλειας ελέγχου και καταναλώνουν με μεγάλη ταχύτητα απαγορευμένα ή παχυντικά τρόφιμα. Δεν σταματάνε να τρώνε μέχρι να πονέσει η κοιλιά τους. Η ποσότητα κατανάλωσης είναι ιδιαίτερα μεγάλη ακόμα κι αν το άτομο δεν νιώθει καθόλου πείνα. Κατά βάση τρώνε μόνα τους ακριβώς για το λόγο ότι νιώθουν πραγματικά ντροπή για το πόσο και πώς τρώνε.

Μετά την υπερφαγία όμως το αίσθημα ευχαρίστησης που νιώθει το άτομο όταν ξεκινάει την κατανάλωση ουσιαστικά εξαφανίζεται, το άτομο κατακλύζεται από τύψεις για τη πράξη του και αηδιάζει με τον εαυτό του. Έτσι, αυτοτιμωρείται με μια νέα εξαντλητική στέρηση τροφής (ή αυστηρή διαίτα) που όμως ο οργανισμός δεν είναι έτοιμος να αντέξει. Πρόκειται στην ουσία για έναν φαύλο κύκλο, όπου εναλλάσσονται κρίσεις υπερφαγίας και στέρησης.

Ωστόσο, η διαταραχή αυτή κρύβει κινδύνους και για τη σωματική υγεία που δεν λαμβάνονται ιδιαίτερα σοβαρά. Κατά τις κρίσεις υπερφαγίας επιλέγονται από τα άτομα τρόφιμα χαμηλά σε ιχνοστοιχεία ή βιταμίνες, με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και άμυλο. Ως συνέπεια, αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη, υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, καρδιαγγειακές παθήσεις και κάποιες μορφές καρκίνου.

Πότε όμως κάποιος μπορεί να καταλάβει ότι εκδηλώνει τη διαταραχή και να ζητήσει βοήθεια; Κάποια ανησυχητικά σημάδια μπορεί να είναι τα παρακάτω:

• Έχουν αλλάξει οι διατροφικές του συνήθειες, έτσι τρώει λίγο ή καθόλου το πρωί και πάρα πολύ μετά το δείπνο.
• Προτιμάει λίπη, άμυλο και ζάχαρη.
• Έχει γίνει περισσότερο ευερέθιστος και αγχώδης.
• Έχει αυξηθεί το σωματικό του βάρος.
• Τρώει συνήθως μόνος του.
• Τρώει ακόμα κι αν δε πεινάει καθόλου.
• Τελικά νιώθει δυσφορία και τύψεις.

Η θεραπεία των κρίσεων υπερφαγίας, αντίθετα με τη βουλιμία και την ανορεξία, σπάνια απαιτεί φαρμακευτική αγωγή ενώ συνηθέστερα μπορεί να αντιμετωπιστεί με συνεδρίες συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας. Είναι σημαντικό για το άτομο που εκδηλώνει τη διαταραχή να εντοπίσει τους λόγους που τον οδηγούν στις κρίσεις υπερφαγίας, ώστε να απενεχοποιηθεί και να μπορέσει τελικά να το αντιμετωπίσει. Ο θεραπευτικός στόχος είναι να υιοθετηθεί από το άτομο ο φυσιολογικός τρόπος πρόσληψης τροφής.

Η διατροφική διαταραχή δεν πρέπει να υποτιμάται ή να εκλάμβανεται σαν ένα σημάδι αδυναμίας που μπορεί να ξεπεραστεί απλώς και μόνο με δυνατή θέληση αλλά ως μια ασθένεια που αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να παραμείνει και να ταλαιπωρήσει το άτομο για πολύ καιρό.