Η μελαγχολία των Χριστουγέννων Τι θέλω εγώ με τόση αγάπη γύρω..

Για τους περισσότερους από μας τα Χριστούγεννα σημαίνουν ζεστές οικογενειακές στιγμές στο στολισμένο μας σπίτι, παρέα με συγγενείς και με φίλους που αγαπάμε. Σημαίνουν δώρα, γλυκά και ξεγνοιασιά. Για άλλους όμως τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος γεμάτη υποχρεώσεις που καλούνται να αντεπεξέλθουν, δείπνα που θέλουν να αποφύγουν, στρες, άγχος και κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη των Χριστουγέννων δεν είναι σπάνια στις μέρες μας και υπάρχουν πολλοί λόγοι που συντελούν στην αντιφατική με το πνεύμα των Χριστουγέννων διάθεση. Στην πραγματικότητα τα Χριστούγεννα είναι στατιστικά η πιο πιθανή περίοδος να βιώσει κάποιος κατάθλιψη ενώ ταυτόχρονα ο δείκτης αυτοκτονιών τον Δεκέμβριο είναι ψηλότερος από κάθε άλλο μήνα

Η έλλειψη συγγενών και φίλων ή η αδυναμία του ατόμου να βρεθεί με αυτούς για να γιορτάσει (πχ εξαιτίας απόστασης ή εργασίας). Η μοναξιά μπορεί να γίνει πολύ έντονη τις μέρες των Χριστουγέννων που είναι παραδοσιακά αφιερωμένες στην οικογένεια και στους αγαπημένους μας ανθρώπους.

Ο απολογισμός την χρονιάς που πέρασε, οι πιθανές αποτυχίες ή ατυχίες στην εργασία, οι απώλειες, μπορούν να οδηγήσουν σε απόγνωση. Άνθρωποι που έχουν βιώσει θάνατο αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο ή απόλυση είναι πιο ευάλωτα στην εκδήλωση κατάθλιψης την περίοδο των Χριστουγέννων.

Τα Χριστούγεννα είναι για πολλούς μια περίοδος αυτοκριτικής και αξιολόγησης. Αυτό μπορεί να προκαλέσει εντονότατο στρες. Οι υπέρμετρες και μη- ρεαλιστικές φιλοδοξίες που τέθηκαν για τη χρονιά που πέρασαν και που πιθανότατα δεν πραγματοποιήθηκαν, είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες άγχους και μελαγχολικών συναισθημάτων. Η ματαίωση των «υπερβολικών προσδοκιών» αφήνει αισθήματα κενού και κατάθλιψης.

Η εμπορευματοποίηση των γιορτών σε συνάρτηση με την οικονομική κρίση μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συναισθήματα.

Η προετοιμασία για τις γιορτές παράλληλα με τις αυξημένες υποχρεώσεις στην εργασία μας μπορεί να αποδειχθεί εξαντλητική σωματικά και ψυχικά.

Μια ιδιαίτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης των Χριστουγέννων είναι ότι φαινομενικά τουλάχιστον όλοι γύρω μας είναι χαρούμενοι κι όταν κάποιος είναι θλιμμένος μπορεί να βρίσκει ακόμα κι ενοχλητική την τόσο μεγάλη ευτυχία. Η συνειδητοποίηση της διαφορετικότητας από την συναισθηματική χαρούμενη κατάσταση των συνανθρώπων μας μπορεί να επιδεινώσει επιπλέον την κατάσταση και να προκαλέσει έντονη θλίψη.

Μερικές μικρές συμβουλές:

· Μην θέτετε υπερβολικές προσδοκίες για τις νέες χρονιές και μην ορίζετε τα Χριστούγεννα σαν μια περίοδο σημαντικών αλλαγών.

· Προσπαθήστε να ισορροπήσετε τις διάφορες υποχρεώσεις ώστε να μειώσετε το στρες και να αυξήσετε την καλή διάθεση.

· Να θυμάστε ότι δεν είστε υποχρεωμένοι να είστε χαρούμενοι απλά και μόνο επειδή είναι Χριστούγεννα.

· Εκφράστε τα συναισθήματά σας είτε σε αγαπημένα σας πρόσωπα, είτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Θυμηθείτε πως το να ζητήσετε βοήθεια, είναι σημάδι δύναμης κι όχι αδυναμίας.

· Μην καταπιέζεστε να κάνετε πράγματα που δεν θέλετε. Αν έχετε συνδέσει τα Χριστούγεννα με οικογενειακά δείπνα που σας προκαλούν άγχος, απλά αποφύγετέ τα. Έχετε το δικαίωμα να πείτε «όχι». Δώστε προτεραιότητα σε δικές σας αγαπημένες δραστηριότητες.

· Αποφύγετε τις καταχρήσεις. Η υπερκατανάλωση φαγητού ή ποτού μπορεί να ενισχύσει τα καταθλιπτικά συναισθήματα.

Είναι πολύ σημαντικό τέλος να αναφέρουμε ότι η Τρίτη Ηλικία πλήττεται ίσως περισσότερο από την κατάθλιψη των Χριστουγέννων. Για τους ηλικιωμένους η εορταστική περίοδος σηματοδοτεί την ενεργοποίηση αναμνήσεων για πρόσωπα που δεν βρίσκονται πια μαζί τους. Αναπόφευκτα άρα συγκρίνουν τις τωρινές γιορτές με τα ευτυχισμένα Χριστούγεννα των παλιών χαρούμενων χρόνων.

Η θλίψη των ηλικιωμένων ανθρώπων χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση και οι συμβουλές που δόθηκαν παραπάνω μπορεί να μην είναι αρκετές. Η βασική διαφορά είναι πως ακόμα και όταν λένε ότι θέλουν να μείνουν μόνοι τους πιθανότατα δεν λένε την αλήθεια κι απλά προσπαθούν να μην σας επιβαρύνουν. Μην τους αφήνετε μόνους τους τις γιορτινές μέρες που σας χρειάζονται όσο ποτέ.

βιωματικό κι ενημερωτικό σεμινάριο για τις ανθρώπινες σχέσεις

“ΆΝΤΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΗ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗ ΓΗ”

29- 30 Απριλίου 2010, 17.00- 21.30

Επιλέγουμε έναν σύντροφο και κάνουμε όνειρα για το μέλλον μας μαζί του.. Στην αρχή είμαστε ενθουσιασμένοι στη πορεία όμως αναρωτιόμαστε: “Είναι αυτός ο άνθρωπος που ερωτεύτηκα ;

Το παρελθόν μοιάζει όλο και πιο ειδυλλιακό όμως είμαστε ακόμα μαζί αφού είναι ο άνθρωπός μου…

Πόσο κοντά είναι η φαντασία με την πραγματικότητα το παρελθόν με το μέλλον και το τώρα; Μπορούμε μαζί να αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα χωρίς οι καυγάδες να μας οδηγούν σε απόγνωση και θλίψη;

το παρόν βιωματικό σεμινάριο θα διερευνήσει κυρίως εποικοδομητικούς τρόπους επικοινωνίας και μπορείτε να το παρακολουθήσετε είτε μόνοι σας είτε με τον σύντροφό σας.

Εισηγήτριες Σεμιναρίου: Θεοφίλη Δήμητρα (Σύμβουλος ψυχικής υγείας- Ψυχοθεραπεύτρια) , Αγγελίδου Ζωή (Σύμβουλος ψυχικής υγείας- Ψυχοθεραπεύτρια)

Χώρος διεξαγωγής: Αρχελάου & Καλλιμάχου 1, Παγκράτι (πλησίον μετρό Ευαγγελισμού)

Πληροφορίες και Δηλώσεις συμμετοχής: 2107226438-6948366368

Κόστος συμμετοχής: 50ε

Ο έρωτας στα χρόνια του κομπιούτερ

Όλο και περισσότεροι αναζητούν σύντροφο σε ιστοσελίδες on-line γνωριμιών και κοινωνικής δικτύωσης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Εύη Σαλτού

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2010

«Όνομα: Βαγγέλης. Πόλη: Αθήνα. Οικογενειακή κατάσταση: Διαζευγμένος. Ηλικία: 40. Επάγγελμα: Τεχνικός. Λίγα λόγια για μένα: Μου αρέσει να γνωρίζω νέους ανθρώπους, να ταξιδεύω, να διαβάζω και να αθλούμαι. Η κοπέλα θέλω να είναι ενδιαφέρουσα και να μπορώ να συζητώ μαζί της»: Το συγκεκριμένο προφίλ, καθώς και φωτογραφίες, έχει ανεβάσει Έλληνας χρήστης σε διεθνή ιστοσελίδα γνωριμιών.

Φυσικά, δεν είναι ο μόνος. Όλο και περισσότεροι μπαίνουν σε ειδικές ιστοσελίδες, αλλά και σε sites κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, προκειμένου να κάνουν γνωριμίες και, γιατί όχι, να βρουν τον σύντροφο της ζωής τους. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τη χώρα μας, είναι ενδεικτικό ότι το πρώτο δεκαήμερο της νέας χρονιάς, σε ένα μόνο διεθνές site γνωριμιών, περίπου 20 νέα ελληνικά προφίλ για on-line γνωριμίες έκαναν την εμφάνισή τους.

«Το on-line ραντεβού και η γνωριμία είναι πλέον ανάγκη της εποχής. Ο αριθμός των ανθρώπων που σερφάρουν στο Ίντερνετ με την ελπίδα να βρουν σύντροφο ή απλώς να κάνουν γνωριμίες με το άλλο φύλο αυξάνεται συνεχώς», λέει η κ. Λένα Καστρησίου, κλινική ψυχολόγος - σύμβουλος σχέσεων. Στο κλαμπ γνωριμιών το οποίο διευθύνει δίνουν τη δυνατότητα αποκλειστικά στα μέλη να κάνουν... ιντερνετικές επαφές. «Το 80% των μελών μας χρησιμοποιούν και την ιντερνετική επαφή».

Σύμφωνα με τον κ. Μιχάλη Ναυπλιώτη, εκ των ιδρυτών του site κοινωνικής δικτύωσης zoo.gr, το «παραδοσιακό» on-line dating που άνθησε παγκοσμίως την προηγούμενη δεκαετία βρίσκεται σε ύφεση. «Με αυτό τον όρο αναφέρομαι σε sites που είχαν ως αποκλειστικό σκοπό τις γνωριμίες: δημιουργούσες προφίλ και αναζητούσες το έτερον ήμισυ μέσα από αναζήτηση στη βάση δεδομένων. Κι όμως τέτοιες ελληνικές ιστοσελίδες, οι οποίες είχαν πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα την τριετία 2000- 2003, σήμερα δεν υπάρχουν πια». Αντίθετα, όπως προσθέτει, μία νέα μορφή on-line dating έχει επικρατήσει σήμερα. «Και μάλιστα σε πολλαπλάσιο βαθμό. Πώς; Με τα sites κοινωνικής δικτύωσης, όπως είναι το δικό μας, το Facebook ή το Ηi5, όπου η ιντερνετική επικοινωνία είναι μαζική και πολυποίκιλη».

Τα πλεονεκτήματα του νέου dating, σύμφωνα με τον κ. Ναυπλιώτη, είναι δύο πολύ βασικά: «Πολλοί χρήστες είδαν τα νέα εργαλεία επικοινωνίας ως έναν δωρεάν τρόπο για να κάνεις dating, ενώ παράλληλα η ίδια η έννοια του on-line dating απενεχοποιήθηκε από τη ροζ ατμόσφαιρα των παραδοσιακών ιστοσελίδων με το συγκεκριμένο θέμα, όπου αισθανόταν κανείς ότι είναι κάτι σαν διαδικτυακά γραφεία συνοικεσίων. Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι στο zoo.gr, το οποίο άρχισε τη λειτουργία του το 2004, γνωρίζουμε πολλές ιστορίες για ανθρώπους που έκαναν δεσμό ή παντρεύτηκαν». «Το να γνωρίσω κάποιον μέσω Ίντερνετ δεν με τρομάζει καθόλου. Άλλωστε, ο ίδιος κίνδυνος που υπάρχει όταν γνωρίζεις κάποιον που δεν ξέρεις στον φυσικό κόσμο, υπάρχει και στο Διαδίκτυο. Κάποτε οι νέοι σύχναζαν στα μπαρ, σήμερα συχνάζουν και στο Ίντερνετ. Εξάλλου, ακόμη και η ορολογία που χρησιμοποιείται είναι σημαδιακή: λέμε “μπαίνω στο Διαδίκτυο”, όπως λέμε “μπαίνω στο μπαρ”. Άρα, αφού σήμερα ο περισσότερος κόσμος είναι on-line, είναι λογικό να βρίσκει και τις σχέσεις του εκεί», λέει ο Φάνης Ρήγας, διευθύνων σύμβουλος σε portal μηχανής αναζήτησης εργασίας. Όπως δηλώνει, ακόμη και οι πιο ρομαντικοί, μπορεί να βρουν τον άνθρωπό τους στον κυβερνοχώρο. «Ο “ιππότης με το άσπρο άλογο” ή αντίστοιχα “η πριγκιποπούλα” μπορεί να έρθει και... on-line».

ΕΡΩΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

Οι ιστοσελίδες γνωριμιών που άνθησαν την προηγούμενη δεκαετία αντικαθίστανται από το Facebook

«Προτιμώ το φλερτ»

«Η νέα τεχνολογία μπήκε στη ζωή μου αργά, αν και ανήκω στη γενιά που μεγάλωσε με υπολογιστές, Ίντερνετ και κινητά. Γι΄ αυτό μου φαίνεται μάλλον αφύσικο να ψάξω ακόμη και για σύντροφο από το Ίντερνετ. Προτιμώ το φλερτ, τον άμεσο τρόπο, να δω τον άνθρωπο που με ενδιαφέρει. Αντιθέτως, στις ιστοσελίδες on-line γνωριμιών ή κοινωνικής δικτύωσης βλέπεις ένα “ξερό” προφίλ, δεν μπορείς να γνωρίσεις τον άλλο.

Προς το παρόν τουλάχιστον, μία τέτοια ενέργεια είναι μάλλον ξένη προς εμένα», λέει ο 27χρονος Αλέξανδρος Παπαπέτρου
«Γνώρισα τον σύντροφό μου στο Facebook»

ΣΕ ΕΝΑΝ από τους δημοφιλέστερους χώρους γνωριμιών εξελίσσεται το Facebook. Σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους μπαίνει κανείς στον χώρο κοινωνικής δικτύωσης είναι και για να κάνει ερωτικές σχέσεις.

Για την 24χρονη Αγγελική Οικονόμου, το Facebook ήταν ο «τόπος» όπου γνωρίστηκε με τον σύντροφό της. «Το Ίντερνετ είναι ένα μεγάλο εργαλείο, ακόμη και για να βρει κανείς σύντροφο, ιδίως όταν δεν νιώθει άνετα να επικοινωνήσει ή να γνωρίσει κόσμο σε ένα μπαρ. Στη δική μου περίπτωση βέβαια έτυχε πριν από έναν χρόνο. Δεν έψαχνα σύντροφο από το Διαδίκτυο. Αντίθετα, ο σύντροφός μου είχε δει τη φωτογραφία μου στο προφίλ και από εκεί άρχισε η επικοινωνία». Βέβαια, όπως παραδέχεται σήμερα, δεν ξέρει αν στην περίπτωση που ήταν μόνη της θα ξαναέμπαινε στη διαδικασία να κάνει μία σχέση με κάποιον από το Ίντερνετ.

Πιο συγκεκριμένα η έρευνα, η οποία έγινε σε δείγμα 6.600 χρηστών, έδειξε ότι το 50% των ανδρών χρησιμοποιεί το Facebook για επικοινωνία ενώ το 13,9% για ερωτική σχέση. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τις γυναίκες είναι 47,3% και 9,1%. Χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι από τους ερωτηθέντες, σχεδόν 2 στους 10 προτιμά να κάνει γνωριμίες μέσω του Διαδικτύου, παρά να βγει έξω.

«Ο υπολογιστής λειτουργεί σαν τείχος προστασίας»

ΜΠΟΡΕΙ οι γνωριμίες μέσω Διαδικτύου να είναι πια αποδεκτές, ωστόσο δεν είναι πάντοτε ακίνδυνες. «Αυτή η νέα μόδα γνωριμιών έχει τους υποστηρικτές, αλλά και τους επικριτές της. Έτσι υπάρχουν πολλοί που αναζητούν στον διαδικτυακό κόσμο έναν σύντροφο ζωής ή απλώς μια ερωτική περιπέτεια. Υπάρχουν άλλοι πάλι που επισημαίνουν κινδύνους και ψάχνουν στο πραγματικό περιβάλλον τον πρίγκιπα ή την πριγκίπισσά τους», λέει η κ. Δήμητρα Θεοφίλη, σύμβουλος ψυχικής υγείας- οικογενειακή σύμβουλος.

Τι κάνει όμως αυτούς τους ανθρώπους να αναζητούν τον σύντροφό τους στις ιστοσελίδες; Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι νέες τεχνολογίες είναι πλέον μέρος της ζωής των ανθρώπων. Παράλληλα, το Διαδίκτυο σε μια εποχή που οι άνθρωποι έχουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο ευνοεί τις εύκολες γνωριμίες μέσω της απελευθέρωσης του γραπτού λόγου.

«Παρ΄ όλα αυτά όμως, θεωρώ ότι βασικός λόγος είναι και ο φόβος αυτών των ανθρώπων ότι θα απορριφθούν. Πρόκειται για ανθρώπους για τους οποίους η οθόνη του υπολογιστή αποτελεί τη δικλείδα ασφαλείας που μπορεί να τους προστατεύσει από την ψυχρολουσία τής κατά πρόσωπο απόρριψης.

Από το Διαδίκτυο αντίθετα μπορεί κανείς να φλερτάρει εκ του ασφαλούς, η απόρριψη δεν έχει την ίδια βαρύτητα με την πραγματική επαφή, καθώς απουσιάζει το ανάλογο συναισθηματικό υπόβαθρο και υπάρχει η ευκολία να διακόψεις την επαφή οποιαδήποτε στιγμή θελήσεις».

Οι κίνδυνοι
Όπως τονίζει η κ. Θεοφίλη, το Διαδίκτυο είναι ένας τόπος που ο καθένας μπορεί να φορέσει μάσκα και να παίξει όποιον ρόλο θέλει. «Μπορεί να δώσει ψεύτικα στοιχεία και να αποκρύψει σημαντικές πληροφορίες για την οικογενειακή του κατάσταση, την ηλικία, την καταγωγή ή τα προβλήματα υγείας- ψυχικά και σωματικά. Οι άνθρωποι που αναζητούν σύντροφο ή και μια απλή γνωριμία από το Διαδίκτυο πρέπει να αναλογίζονται τη σημαντικότητα των ενδεχόμενων κινδύνων και το μέγεθος της έκθεσής τους». Προσθέτει δε ότι ένας από τους μεγαλύτερους διαδικτυακούς κινδύνους είναι όταν το προφίλ του συνομιλητή στην ιστοσελίδα δεν είναι το πραγματικό. «Γι΄ αυτό καλό είναι να αποφύγουν να δώσουν όλα τα προσωπικά τους στοιχεία από την αρχή. Ενώ όταν αισθανθούν ότι ο συνομιλητής τους ξεπερνά τα όρια και τους προσβάλλει, τότε θα πρέπει να τερματίσουν εκεί τη γνωριμία».


Το 15% των ζευγαριών γνωρίστηκε με ένα κλικ

ΤΟ 2009 ήταν η χρονιά των on line γνωριμιών στη Μεγάλη Βρετανία. Κυβερνητική έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 2.192 Βρετανών, έδειξε ότι το 15% των ζευγαριών είχε γνωριστεί στο Διαδίκτυο, ενώ 12% είχαν γίνει μέλη σε κλαμπ γνωριμιών. Παράλληλα ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπαθ διαπίστωσαν ότι οι σχέσεις που δημιουργούνται μέσω του Ίντερνετ έχουν σχεδόν το ίδιο ποσοστό επιτυχίας με εκείνες που δημιουργούνται με τους παραδοσιακούς τρόπους.

Πάντως, ο τζίρος των ιστοσελίδων που εστιάζουν στο διαδικτυακό ραντεβού αυξάνεται συνεχώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2004 τα παγκόσμια έσοδά τους έφθαναν περίπου τα 550 εκατ. δολάρια, ενώ το 2008 άγγιξαν το ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Στην περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας ο αντίστοιχος τζίρος για το 2009 ανήλθε σε 100 εκατ. λίρες, όταν την προηγούμενη χρονιά ήταν 80 εκατομμύρια.


Χάνεται η μαγεία της γνωριμίας

«Αν και το Ίντερνετ είναι η δουλειά μου, αφού εκεί έχω δημιουργήσει την επιχείρησή μου, νομίζω ότι η άμεση προσωπική επαφή είναι ένα από τα βασικά στοιχεία όταν γνωρίζεις κάποιον. Σίγουρα το Διαδίκτυο είναι χρήσιμο για πολλά πράγματα: συλλέγεις πληροφορίες, γλιτώνεις χρόνο κάνοντας πολλές δουλειές ιντερνετικά. Ωστόσο, δεν αντικαθιστά την επαφή. Όταν ψάχνεις να βρεις σύντροφο online, χάνεις τη μαγεία της γνωριμίας, χάνεις την ευκαιρία να αισθανθείς την αύρα που εκπέμπει ο άλλος ή να τον καταλάβεις μέσα από τις κινήσεις του», λέει η κ. Μαριάντζελα Λέστου, ιδιοκτήτρια του look4studies.com.

Αθώες ερωτήσεις, δύσκολες απαντήσεις

Αθώες ερωτήσεις, δύσκολες απαντήσεις

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι ολέθριο λάθος να μη μιλούν οι γονείς για την άσχημη πλευρά της ζωής

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Ζωή Λιάκα Εύη Σαλτού

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2009

«Ο Δημήτρης πρόσφατα με ρώτησε τι είναι το σεξ και γιατί όλοι μιλούν γι΄ αυτό.
Του απάντησα και του εξήγησα όλο τον μηχανισμό αλλά απέφυγα να του πω για το συναισθηματικό κομμάτι, αφού νομίζω ότι δεν είναι έτοιμος να το καταλάβει».

Τα ερωτήματα που τίθενται σχεδόν καθημερινά από την 9χρονη Μάγδα, τον 7χρονο Δημήτρη και την 5χρονη Ελένη είναι πολλά και δύσκολα. Ο κ. Κώστας Πάνου, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και πατέρας τριών παιδιών, προσπαθεί να απαντήσει στις απορίες τους. «Τα παιδιά ρωτούν άμεσα και χωρίς περιστροφές αφού έχουν την αθωότητα και βεβαίως την περιέργεια να μάθουν αυτά που τα απασχολούν. Ο θάνατος και το σεξ νομίζω ότι είναι οι πρώτες απορίες που έχουν. Σκοπός είναι να είμαστε ειλικρινείς και σαφείς γύρω από αυτά τα ζητήματα», λέει στα «ΝΕΑ».

Γιατί να συμβαίνουν κακά πράγματα στο κόσμο που ο Θεός δημιούργησε; Μήπως η μαμά πέθανε επειδή δεν ήμουν καλό παιδί; Μήπως φταίω εγώ; Μήπως αν ήμουν καλύτερος μαθητής οι γονείς μου θα ήταν ακόμα μαζί; Πώς γίνονται τα παιδιά; Αυτές είναι μερικές μόνο από τις πιο συνήθεις ερωτήσεις που κάνουν τα παιδιά όταν κάτι κακό, κάτι δυσάρεστο συμβαίνει.

Ο θάνατος, η αρρώστια αλλά και το σεξ είναι ζητήματα που δεν μπορούν εύκολα να κατανοήσουν τα παιδιά σε μικρή κυρίως ηλικία. Όπως εξηγούν ψυχολόγοι και οικογενειακοί σύμβουλοι, από τον τρόπο που θα τους απαντήσουν οι γονείς εξαρτάται η ψυχική διάθεσή τους και η αποδοχή του δυσάρεστου ή περίπλοκου ζητήματος. Ποια όμως θα πρέπει να είναι η αντίδραση των γονιών;

Όπως επισημαίνει η κ. Δήμητρα Θεοφίλη, σύμβουλος ψυχικής υγείας- οικογενειακή σύμβουλος, είναι ολέθριο λάθος να μη μιλούν οι γονείς στα παιδιά για την άσχημη πλευρά της ζωής, για τον θάνατο, το διαζύγιο, την απώλεια. «Πολλοί πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει να ζουν σε έναν γυάλινο θόλο που τα προστατεύει από καθετί κακό, όπου απαγορεύονται συζητήσεις για ζητήματα που προκαλούν πόνο ή απορία. Είναι οι ίδιοι που πιστεύουν πως οι δυσάρεστες εμπειρίες δεν συζητιούνται, αντίθετα θα ξεχαστούν με το πέρασμα του χρόνου», λέει χαρακτηριστικά.

Ωστόσο, όπως τονίζουν οι ειδικοί, μία τέτοια στάση απέχει πολύ από την πραγματικότητα. «Μη μιλώντας στα παιδιά για τα επώδυνα γεγονότα που συμβαίνουν μπορούμε να κουκουλώσουμε προσωρινά τα συναισθήματά τους δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση ότι όλα είναι καλά, αλλά υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να τα πληγώσουμε για όλη τη ζωή τους. Γι΄ αυτό είναι πολύ σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς με τα παιδιά και να μη χρησιμοποιούμε δικαιολογίες του τύπου ΄΄δεν μίλησα για το διαζύγιο για να μην πληγωθεί”», συμπληρώνει η κ. Θεοφίλη.

Όταν πριν από έξι χρόνια ο Μιχάλης και ο Γιάννης, σε ηλικία 6 και 4 ετών αντίστοιχα, ρώτησαν τη μητέρα τους για τον θάνατο του σκύλου τους, εκείνη αρχικά αισθάνθηκε άβολα. «Γρήγορα όμως το ξεπέρασα και αμέσως απάντησα στην ερώτηση με ειλικρίνεια. Η αλήθεια είναι το μόνο όπλο σε τέτοιες περιπτώσεις για τους γονείς. Όταν όμως τα παιδιά είναι μικρά, υπάρχουν φορές που κάποια πράγματα δεν μπορούν να τα συνειδητοποιήσουν. Έτσι και στην περίπτωση του σκύλου, τους είπαμε ότι ήταν άρρωστος και ότι ήταν φυσικό επακόλουθο ο θάνατός του. Ωστόσο, τότε τους δημιουργήθηκαν ερωτήματα όπως ΄΄πότε θα πεθάνετε εσύ και ο μπαμπάς;”» θυμάται η μητέρα, κ. Εβελίνα Βούρου.

Μονόδρομος η αλήθεια
Για την κ. Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγο- ψυχοθεραπεύτρια, επιστημονική συνεργάτιδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Ηarvard, η αλήθεια σε τέτοια ζητήματα είναι μονόδρομος καθώς τα παιδιά εύκολα ανακαλύπτουν το ψέμα και τότε κλονίζεται η εμπιστοσύνη τους στον ενήλικο. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό η αλήθεια να μεταδίδεται με απλό, κατανοητό τρόπο, ανάλογα με την ηλικία και το εξελικτικό επίπεδο του παιδιού.

«ΤΙ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΕΣΥ;»

Κάθε δύσκολη κουβέντα που θα κάνουν οι γονείς με το παιδί να αρχίζει με την ερώτηση «τι νομίζεις εσύ για το θέμα;»

«Με έκανε να νιώσω αμήχανα»

«ΠΩΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ;» ήταν η ερώτηση που δέχθηκε αρκετά νωρίς η κ. Εβελίνα Βούρου από τους δύο γιους της. «Η αλήθεια είναι ότι ήταν η ερώτηση που με έκανε να νιώσω αρκετά αμήχανα. Ωστόσο, μόλις ξεπεράσαμε με τον σύζυγό μου τα πρώτα δύσκολα λεπτά, απαντήσαμε στα παιδιά χωρίς να κρύψουμε κάτι. Τους είπαμε για τον έρωτα δύο ανθρώπων και τη σωματική επαφή και τους τονίσαμε ότι είναι κάτι που θα βιώσουν όταν μεγαλώσουν». Προσθέτει μάλιστα ότι είπαν τα πράγματα όπως έχουν, «γιατί θέλουμε τα παιδιά μας να μας εμπιστεύονται και να έρχονται ακόμη και στην εφηβεία να μας ρωτούν για όσα τους απασχολούν. Αν τους λέγαμε ψέματα ή τους λέγαμε τη μισή αλήθεια θα ρωτούσαν τρίτους, οι οποίοι ενδεχομένως να τους έδιναν λανθασμένες απαντήσεις».

Απλά και ειλικρινά
Όπως επισημαίνει η κ. Χριστίνα Χουσιάδα, ψυχολόγος στο Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, ένα από τα πιο δύσκολα θέματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γονείς σχετικά με τις απορίες των παιδιών τους είναι οι ερωτήσεις γύρω από το σεξ. «Τα παιδιά πρέπει να παίρνουν απαντήσεις όταν θα ρωτήσουν. Η ειλικρίνεια, η έλλειψη προκατάληψης και φόβου είναι απαραίτητα στοιχεία για να αντιμετωπίσουμε τα ερωτήματά τους. Πρέπει οι γονείς να χρησιμοποιούν απλές λέξεις και φράσεις που να ανταποκρίνονται στο γνωστικό, το νοητικό και το συναισθηματικό επίπεδό τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίσουν και να μάθουν το σώμα τους, το σώμα του αντίθετου φύλου και να κατανοήσουν τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Βασικές έννοιες που σχετίζονται με την ανατομία του σώματος, τα γεννητικά όργανα και την αναπαραγωγική διαδικασία είναι ανάγκη να τα διδαχθούν».

Να πουν την αλήθεια
Όπως εξηγεί η κ. Χουσιάδα, οι γονείς πρέπει να πουν στα παιδιά τους την αλήθεια για θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και όχι ιστορίες ή μύθους που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

«Με τον κατάλληλο τρόπο και τις κατάλληλες λέξεις να μάθουν για το σώμα τους, τα γεννητικά όργανα, για το πώς ένα παιδί έρχεται στον κόσμο, χρησιμοποιώντας τις λέξεις που η ιατρική επιστήμη έχει ορίσει (π.χ. πέος, όρχεις, αιδοίο, μήτρα)».

σχολική αποτυχία: είναι απλά ένας τεμπέλης;

Ο όρος «Σχολική Αποτυχία» αναφέρεται στη μερική ή ολική αδυναμία του μαθητή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου, είτε αυτό εκφράζεται με χαμηλή επίδοση στα μαθήματα είτε με προβληματική συμπεριφορά, είτε με συνδυασμό των δύο παραπάνω.

Σήμερα το σχολείο είναι ένα αρκετά πιεστικό περιβάλλον όσον αφορά την εξερεύνηση εργατικού δυναμικού με βασικές γνώσεις τυποποιημένα προσόντα και δεξιότητες σύμφωνες και με τις τεχνολογικές εξελίξεις. (Παναγιώτης Γιαβρίμης). Η Εκπαίδευση στοχεύει σε συγκεκριμένους διδακτικούς, μαθησιακούς και ψυχοκοινωνικούς στόχους ενώ το εκπαιδευτικό πλαίσιο ως σύνθετο περιβάλλον (κοινωνικό, πολιτιστικό, φυσικό, τεχνικό) προβάλλουν στο παιδί ορισμένες απαιτήσεις κινητικής, συναισθηματικής, διανοητικής και κοινωνικής φύσης, στις οποίες το παιδί καλείται να ανταποκριθεί.

Ο Gresham το 1996 μετά από έρευνα διαπίστωσε πως το 50% των μαθητών λειτουργεί κάτω από το Μ.Ο της ακαδημαϊκής επίδοσης. Περίπου το 25% των παιδιών από 10-17 ετών στις Η. Π. Α έχουν σχολική επίδοση κάτω του μέσου όρου (Dryfoos 1990) ενώ από τις σχολικές καταγραφές το 20% των μαθητών παραμένουν μια φορά στην ίδια τάξη μια φορά στην εκπαιδευτική τους σταδιοδρομία.

Μερικές από τις αιτίες που οδηγούν σε αυτό είναι οι ακόλουθες :

• Φτώχεια – χαμηλό εισόδημα οικογένειας
• Ξενόγλωσσοι μαθητές που δύσκολα ακολουθούν τους ντόπιους
• Στο παρελθόν οι γονείς ή/και τα αδέλφια έχουν παρατήσει τη φοίτησή τους
• Το να μένει στάσιμος σε μια ή περισσότερες τάξεις
• Η απόρριψη του μαθητή από συμμαθητές και δασκάλους
• Συχνές απουσίες στο σχολείο

Παράλληλα με τα παραπάνω στη κοινωνία μας υπάρχουν κάποια πρότυπα συμπεριφοράς που επηρεάζουν τον μαθητικό πληθυσμό. Βέβαια αυτά τα πρότυπα έχουν καθοριστεί βάση ενός γενικού κριτηρίου και δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε την εθνικότητα, ούτε την κοινωνική προέλευση, ούτε την οικονομική κατάσταση της οικογένειας και το φύλο.

Έτσι πολλοί μαθητές καταβάλουν φιλότιμες προσπάθειες αλλά και πάλι δεν καταφέρνουν να πετύχουν τους στόχους του σχολείου. Εδώ εντοπίζεται η παθογένεια του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος που αντί να εντοπίζει τις ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή, τις αγνοεί και τις γενικεύει.

Η εκπαίδευση είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που έχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών και στην κοινωνική τους θέση κατά τον καταμερισμό της εργασίας, αργότερα στην ενήλικη ζωή. (Ευστράτιος Παπάνης). Τη στιγμή που ο μαθητής εγκαταλείπει το σχολείο έρχεται σταδιακά αντιμέτωπος με τον κοινωνικό αποκλεισμό καθώς περνάει από τα ακόλουθα στάδια:

• 1.Ο μαθητής ξεκινάει να αντιμετωπίζει προβλήματα στο σχολείο ή στο σπίτι (βία, απομόνωση κ. λ. π )
• 2.Στη συνέχεια αρχίζει να αποτυγχάνει (είτε βαθμολογικά, είτε σε επίπεδο συμπεριφοράς) και ίσως να εγκαταλείψει την εκπαίδευσή του.
• 3.Στη συνέχεια αρχίζει να αποκλείεται από την οικονομικά ενεργή ζωή
• 4.Ανεργία (Υποομάδα με ανέργους και φτωχά εκπαιδευμένα άτομα)
• 5.Στάδιο συνολικού κοινωνικού αποκλεισμού

Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία υπάρχει αύξηση των μαθητών που παραπέμπονται σε ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες με αφορμή είτε την χαμηλή επίδοση στο σχολείο είτε εξαιτίας της αποτυχίας του μαθητή να περάσει την τάξη.

Η Ελλάδα κατέχει υψηλή θέσηστη λίστα των χωρών με υψηλά ποσοστά σχολικής αποτυχίας. Η τρέχουσα αντίληψη είναι ότι οι μαθητές που αποτυγχάνουν είτε στερούνται «φυσικών χαρισμάτων», είτε είναι αδιάφοροι και τεμπέληδες:

«Αυτοί που δεν παίρνουν τα γράμματα», «Οι ανεπίδεκτοι», «Οι ανίκανοι», «Οι αδιάφοροι», « Οι τεμπέληδες», « Οι καθυστερημένοι»

Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς οι μαθητές θεωρούνται οι μόνοι υπεύθυνοι για τις σχολικές τους επιδόσεις και αυτό δεν παρατηρείται μόνο στο οικογενειακό αλλά και στο σχολικό περιβάλλον που είναι σκληρό και ανελέητο καταγράφοντας τους μαθητές στον «πάτο» της βαθμολογικής κλίμακας και χρεώνοντάς τους με μόνιμες ετικέτες.

Πρέπει όμως να προσεγγίσουμε με ειλικρίνεια ένα τόσο σοβαρό θέμα όσο είναι η σχολική αποτυχία. Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε πως πίσω από τους μαθητές που δεν «παίρνουν τα γράμματα», βρίσκονται περιβάλλοντα φτωχά, μειονεκτικά, χωρίς προσδοκίες και γονείς ανεπαρκείς και αδύναμοι. Πίσω από τους «τεμπέληδες» μαθητές βρίσκονται εκπαιδευτικοί κουρασμένοι και προκατειλημμένοι και ανυποστήρικτοι. Είναι πολύ πιο εύκολο λοιπόν να συμπεραίνουμε:«Μα είναι απλούστατα ένας τεμπέλης»

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας μιλούν για το φαινόμενο της αυτοεκλπηρούμενης προφητείας.(Brophy & Good, 1970) Όταν ο δάσκαλος περιμένει πως οι μαθητές του θα είναι «τεμπέληδες» και «σκράπες» και τους το λέει ευθέως είναι πολύ εύκολο για το ευάλωτο παιδί να το πιστέψει. Αναπόφευκτο είναι στη συνέχεια να συμπεριφέρεται ακριβώς όπως περιμένουν οι άλλοι να φέρεται με τρόπο που να επαληθεύει την δηλωμένη προφητεία

Φυσικά δεν είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί το ίδιο και θα ήταν λάθος να τους προσεγγίζουμε και αυτούς γενικευμένα.

Ο καθηγητής δημιουργεί διαφορετικές προσδοκίες για την τη συμπεριφορά και απόδοση των μαθητών όπως φαίνεται από το σχήμα: δείτε εδώ

Ο όρος «τεμπέλης» αποδίδεται σε ένα παιδί ακόμα κι αν δεν τα πηγαίνει καλά σε ένα μόνο μάθημα ή άθλημα πρώτα από όλους από τους γονείς του. Σαν να πρέπει όλα τα παιδιά να είναι καλά σε όλα, να είναι άριστοι μαθητές, να παίζουν άριστα πιάνο, να παίζουν πολύ καλά ποδόσφαιρο. Και η αποτυχία σε κάποιο από αυτά πολλές φορές γενικεύεται απογοητεύοντας όχι μόνο τους γονείς που ψάχνουν να δουν «τι συμβαίνει, εμείς όλα του τα δώσαμε» αλλά κυρίως για το παιδί που αισθάνεται πως ότι και να κάνει δεν θα μπορέσει να ευχαριστήσει τους γονείς του. Αυτό μπορεί να είναι απίστευτα επώδυνο για το παιδί αφού αφήνεται να πιστεύει πως «δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω». Ωστόσο δεν θα αργήσει να δείξει ανησυχία για τις εξωπραγματικές προσδοκίες που έχουν από αυτό.

Ωστόσο για να είναι ένας μαθητής «καλός» στο σχολείο πρέπει να έχει και την ανάλογη υποστήριξη από το οικογενειακό του περιβάλλον. Συμπερασματικά λοιπόν παρατηρούμε παρακάτω το προφίλ των γονέων των λεγόμενων «καλών» και «κακών» μαθητών :

ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΛΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ	ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΚΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Υψηλές προσδοκίες για το μέλλον των παιδιών τους Αυστηρές μέθοδοι πειθαρχίας Τακτική επαφή με δασκάλους Εμπιστοσύνη στην κρίση των παιδιών τους Ελέγχουν συστηματικά το κατ’ οίκον διάβασμα των παιδιών Ενεργό συμμετοχή στη καθημερινή ζωή των παιδιών Πιστεύουν στην εκπαίδευση ως αξία κι όχι ως μέσο κοινωνικής ανόδου Μεγάλη συνοχή στην οικογένεια	Δε πιστεύουν στην εκπαίδευση ως αξία αλλά ως μέσο για εύρεση καλύτερης εργασίας Ρίχνουν στα παιδιά τους την αποκλειστική ευθύνη για τις αποτυχίες τους, αγνοώντας το δικό τους μερίδιο ευθύνης Δεν συμμετέχουν ενεργά στη καθημερινή ζωή των παιδιών τους

Θα μπορούσαμε όμως να δούμε και το προφίλ των καλών και των κακών μαθητών :

ΚΑΛΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ	ΚΑKΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
Έρχονται στο σχολείο με καλή σωματική υγεία, εξυπνάδα, κοινωνικότητα και αυτοεκτίμηση. Γίνεται αποδεκτό στους μαθητές και στους δασκάλους. Η επιτυχία φέρνει επιτυχία.	Έρχονται στο σχολείο με λιγότερη σωματική υγεία, περιορισμένες νοητικές ικανότητες και κοινωνικές δεξιότητες ενώ έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Λόγω του ότι δεν γίνεται αποδεκτό από μαθητές και δασκάλους, πολλές φορές αντιμετωπίζεται εχθρικά.

Οι λεγόμενοι ως «κακοί» μαθητές φαίνονται παγιδευμένοι σε έναν φαύλο κύκλο αφού όπως η επιτυχία φέρνει επιτυχία, έτσι και η αποτυχία φέρνει αποτυχία. Έτσι μειώνει τις προσδοκίες του από την επόμενη επίδοση ή σπάνια μπορεί να αντιδράσει στην αποτυχία αυξάνοντας τις προσδοκίες του.

Σε αυτό το σημείο θα ήταν χρήσιμο να αναφέρουμε ένα ατυχές παράδοξο όπως παρατηρήθηκε από τους Robert & Birney. ( Fear of Failure 1969) Οι σκοποί και οι αμοιβές που η κοινωνία επιμένει ότι αξίζουν τις προσπάθειες και τον αγώνα μας, πραγματοποιούνται και κερδίζονται από μια μόνο μερίδα όσων παίρνουν μέρος στο ανελέητο αυτό ανταγωνισμό. Το μέτρο της επιτυχίας καθορίζεται ουσιαστικά από το ποιοι και πόσοι άλλοι έχουν κατορθώσει το ίδιο πράγμα. Το επιτυχημένο άτομο χρειάζεται και όσους έχουν αποτύχει.

Αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας

Σίγουρα θα ήταν πολύ ενθαρρυντικό από μόνο του το γεγονός να μπορούμε να μιλάμε για πρόληψη της σχολικής αποτυχίας. Μέσω της αντισταθμιστικής αγωγής είναι πολύ χρήσιμη η δημιουργία τάξεων υποδοχής, τμημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας, ο εμπλουτισμός του αναλυτικού προγράμματος, και της διδασκαλίας με καινοτομικές και μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις, καθώς και οι παρεμβάσεις ενδυνάμωσης των μη προνομιούχων ομάδων.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιπτώσεων σχολικής αποτυχίας μπορούμε να πούμε πως είναι ιδιαίτερα δύσκολη καθώς ο μαθητής ήδη θα έχει αισθανθεί βαθιά την αποτυχία και αυτό θα είναι ένα μεγάλο πλήγμα για το ηθικό τους. Θα χρειαστεί υποστήριξη όχι μόνο από σύμβουλο ψυχικής υγείας (σε κάποια σχολεία υπάρχει σύμβουλος) αλλά και από τους καθηγητές και τους γονείς του.

οικονομική κρίση και ψυχική υγεία

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα ο πληθυσμός ολόκληρου του κόσμου μας έχει σοκάρει, μας έχει εκπλήξει, μας έχει απογοητεύσει. Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως δεν έχουμε ακόμα δει τα χειρότερα.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που η κοινωνία αντιμετωπίζει μια τέτοια οικονομική κρίση γι’ αυτό και ίσως θα έπρεπε να ήμασταν προετοιμασμένοι. Αν θυμηθούμε την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929 (The Great Depression - «η μεγάλη εξαθλίωση») που γονάτισε όλη την ανθρωπότητα, θα διαπιστώσουμε πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι μια ανάλογη οικονομική καταστροφή.

Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης του 1929 σε ψυχολογικό επίπεδο βασάνισαν πολλούς ανθρώπους και οικογένειες. Ενδεικτικά μερικές απο αυτές είναι οι ακόλουθες:

• Απώλεια παραδοσιακού αντρικού ρόλου: ο άνδρας έχασε την ταυτότητα του «αυτός που φέρνει το ψωμί στην οικογένεια» με αποτέλεσμα να νιώθει ταπεινωμένος, ντροπιασμένος κι απογοητευμένος
• Εγκατάλειψη οικογενειακής στέγης από άντρες και αγόρια μην μπορώντας να αντέξουν την οικονομική εξαθλίωση και την αδυναμία να συντηρήσουν την οικογένειά τους.
• Καθυστέρηση/αναβολή γάμων εξαιτίας της οικονομικής ανασφάλειας.
• Καθυστέρηση διαζυγίων καθότι τα ζευγάρια δεν άντεχαν οικονομικά να χωρίσουν.
• Μπέρδεμα οικογενειακών ρόλων: τα παιδιά αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν γρηγορότερα, πολλά από αυτά να εγκαταλείψουν την εκπαίδευσή τους για οποιαδήποτε εργασία, λαμβάνοντας έτσι έναν γονεϊκό ρόλο παρηγορητή/ προστάτη της οικογένειας.
• Αύξηση οικογενειακής βίας και κακοποίησης ανηλίκων.
• Αύξηση παράνομης εργασίας.
• Αυτοκτονίες

Σας φαίνονται μακριά από μας και τη σύχρονη πραγματικότητα τα παραπάνω; Τέλος Ιανουαρίου του 2009, Ο Ervin Antonio Lupoe πυροβόλησε τη σύζυγό του και τα πέντε τους παιδιά και κατόπιν αυτοκτόνησε, αφού έστειλε σημείωμα σε τηλεοπτικό σταθμό. Οι αστυνομικοί βρήκαν τα πτώματα της συζύγου μαζί με τα 2χρονα δίδυμα αγοράκια τους, ενώ τα 5χρονα δίδυμα κοριτσάκια τους και η 8χρονη αδερφή τους βρέθηκαν δίπλα στο πτώμα του πατέρα τους. Όλοι πυροβολήθηκαν στο κεφάλι. Στο σημείωμα που έστειλαν οι γονείς στο τηλεοπτικό σταθμό έγραφαν πως πήραν αυτή την απόφαση μετά την απόλυσή τους από το νοσοκομείο όπου εργαζόντουσαν.

Μπορεί η είδηση να ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, δυστυχώς όμως δεν ήταν η πρώτη αλλά η πέμπτη περίπτωση μαζικής θανάτωσης, από δολοφονία ή αυτοκτονία, Νοτιοκαλιφορνέζικης οικογένειας μέσα στον τελευταίο χρόνο. Τα δημοσιεύματα στο διαδίκτυο ασχολούνται καθημερινά πια με το θέμα των αυτοκτονιών σε όλο το κόσμο: «Αυτοκτονία ζεύγους Βοσνίων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης», «Μία αυτοκτονία κάθε 40 δευτερόλεπτα σημειώνεται παγκοσμίως», «Κύμα αυτοκτονιών αγροτών στην Ινδία», «Δυο οικογενειακές τραγωδίες λόγω χρεών το τελευταίο 48ωρο».

Το τελευταίο δημοσίευμα γράφτηκε στη χώρα μας. Ένας 38χρονος στην Θεσσαλονική στραγγάλισε τη γυναίκα του, αποπειράθηκε να κάνει το ίδιο με τα δύο ανήλικα παιδιά τους και στη συνέχεια αυτοκτόνησε μην μπορώντας να αντέξει τα χρέη του. Το προηγούμενο βράδυ στο Μενίδι, 54χρονος πυροβόλησε την αδερφή του και αυτοκτόνησε επίσης λόγω χρεών.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι η οικονομική κρίση και η ανασφάλεια που αυτή προκαλεί, μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση του αριθμού των αυτοκτονιών που εμφανίζονται στατιστικά συχνότερα σε ανέργους από ότι σε εργαζομένους. .Μπορεί οι αυτοκτονίες να αποτελούν την πιο ακραία μορφή εκδήλωσης της απόγνωσης και των ψυχολογικών προβλημάτων που προκλήθηκαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που πλήττει σήμερα την ανθρωπότητα. Ταυτόχρονα όμως η οικονομική ύφεση που αντιμετωπίζουμε προκάλεσε μια ραγδαία αύξηση των ψυχικών διαταραχών γενικότερα, καθώς αποτελεί έναν στρεσσογόνο παράγοντα για όλο τον πληθυσμό της γης.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου βρίσκονται οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες, οι άνεργοι και οι ευάλωτοι σε ψυχικά ή σωματικά νοσήματα. Παρά τις αυξημένες όμως ανάγκες των παραπάνω πληθυσμών για ψυχολογική στήριξη, μειώθηκαν -εξαιτίας της κρίσης- τα κονδύλια για τη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας που αποτελεί την πρώτη επαφή του ασθενή με το σύστημα υγείας

Όπως τονίστηκε από τους ειδικούς στα πλαίσια του Παγκόσμιου Συνεδρίου Ψυχικής Υγείας που διοργανώθηκε στην Αθήνα από 2 εώς 6 Σεπτεμβρίου 2009, τα αποτελέσματα των ερευνών είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Υπολογίζεται ότι το 50% των ψυχικά ασθενών που έχουν επισκεφθεί υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας παραμένουν χωρίς διάγνωση εξαιτίας της ανεπαρκούς εκπαίδευσης των γενικών ιατρών να διαγνώσκουν ψυχικά νοσήματα και της γενικότερης δυσκολίας αναγνώρισης των συμπτωμάτων. Βέβαια πολλές φορές τα ψυχικά νοσήματα εκδηλώνονται με σωματικά συμπτώματα, κάτι που παραπλανά τους ιατρούς (αϋπνίες, πονοκέφαλοι κ.λ.π.). Βασικό πρόβλημα είναι όμως ότι το Σύστημα Υγείας αδυνατεί να συνδέσει τη σωματική με τη ψυχική υγεία, με αποτέλεσμα η τελευταία να μένει αθεράπευτη.

Κατά συνέπεια λοιπόν, με αφορμή την οικονομική κρίση, εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα περιστατικά άγχους, κατάθλιψης, κρίσεων πανικού και ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, κάτι που συνδέεται με την αβεβαιότητα εργασίας, την αδυναμία εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων και το ευρύτερο κλίμα ανασφάλειας που επικρατεί.

Οι μελέτες δείχνουν πως η απώλεια της εργασίας επιφέρει ψυχολογικές συνέπειες όμοιες με αυτές της απώλειας αγαπημένου προσώπου ή του διαζυγίου- χωρισμού (πένθος, σοκ, δυσκολία αποδοχής) και απαιτείται η ανάλογη προσοχή και υποστήριξη.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν αναφέραμε τον αντρικό πληθυσμό που γονατίζεται, ίσως και περισσότερο, από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, αρκετά χρόνια μετά την οικονομική ύφεση του 1929, ο άντρας εξακολουθεί να θεωρείται ο «ισχυρός», «αυτός που πρέπει να προστατεύει και να συντηρεί την οικογένεια». Αυτό είναι ένα πολύ βαρύ φορτίο γι’ αυτόν που απολύεται καθώς δεν χάνει μόνο τη δουλειά του αλλά και μέρος της ταυτότητάς του. Επιβαρυντικός παράγοντας για την ψυχική του υγεία είναι ότι ο ρόλος του δεν του επιτρέπει να μιλήσει για τα προβλήματά του ούτε στα κοντινά του πρόσωπα, πόσο μάλλον σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Πρόσφατα, ο Βρετανικός Οργανισμός Ψυχικής Υγείας, ύστερα από μελέτη στην οποία έλαβαν μέρος 2000 ενήλικοι άντρες διαπίστωσε:

• Το 40% των αντρών βασανίζονται από αρνητικές σκέψεις για τα επαγγελματικά και τα οικονομικά τους και αισθάνονται εργασιακή ανασφάλεια
• Μόλις το 29% συζητάει με κάποιο αγαπημένο πρόσωπο τα προβλήματά του
• 1 - 7 άντρες εμφανίζουν κατάθλιψη 6 μήνες μετά την απόλυσή τους

Ακόμα λοιπόν ο άντρας είναι εγκλωβισμένος στο ρόλο του ισχυρού που η κοινωνία μας του προσάπτει. Αδυνατεί να παραδεχτεί ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα και να ζητήσει υποστήριξη προτιμώντας να το αγνοήσει .Ίσως πιστεύει πως έτσι προστατεύει την οικογένειά του και τον ίδιο του τον εαυτό. Δυστυχώς όμως η μη παραδοχή είναι κάτι που τον καθηλώνει σε μια επώδυνη κατάσταση κάτι που ενδεχομένως να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις του με τα κοντινά του πρόσωπα. (νεύρα, θυμός, κατάχρηση αλκοόλ). Μόνο όμως αν αναγνωρίσουμε μια κατάσταση μπορούμε να επιδιώξουμε και την αλλαγή της.

Η οικονομική κρίση ίσως μας βασανίσει αρκετό καιρό ακόμα. Πρέπει να συγκεντρώσουμε τις δυνάμεις μας και να μην επιβαρύνουμε την ψυχική μας υγεία. Συζητώντας με κάποιον ειδικό τα προβλήματά μας μπορούμε να αισθανθούμε ανακούφιση, να επαναδιαπραγματευτούμε τις ανάγκες μας και να βρούμε λύσεις. Η κρίση που τσακίζει την οικονομία μας μην αφήνουμε να τσακίζει και τις ψυχές μας.

γιατί τρώω πολύ όταν δεν είμαι καλά...

Οι διαταραχές διατροφής παρουσιάζονται ιδιαίτερα συχνά τα τελευταία χρόνια και φαίνεται να ταλαιπωρούν άντρες και γυναίκες από διάφορες ηλικιακές ομάδες. Ο όρος «Διατροφικές Διαταραχές» ή «Διαταραχές πρόσληψης τροφής» αναφέρεται στη κατάσταση κατά την οποία οι συνήθειες διατροφής του ατόμου διαφοροποιούνται σημαντικά από τον προηγούμενο τρόπο κατανάλωσης και πρόσληψης τροφής , σε σημείο που προκύπτουν αρνητικές επιπτώσεις για τη σωματική και ψυχική του υγεία.

Όταν ακούμε για Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αμέσως σκεπτόμαστε την Νευρογενή Βουλιμία και τη Νευρογενή Ανορεξία, διαταραχές για τις οποίες υπάρχει άλλωστε κι αρκετή βιβλιογραφία. Ωστόσο στατιστικά εμφανίζεται συχνότερα η Διαταραχή της Συναισθηματικής Υπερφαγίας ή διαφορετικά «οι Κρίσεις Υπερφαγίας».

Πρόκειται για μια διαταραχή που εκ πρώτης όψεως εμφανίζει κοινά συμπτώματα με αυτά της Νευρογενούς Βουλιμίας. Ωστόσο το άτομο δεν προκαλει εμετούς για την αποβολή της τροφής. Η λήψη όμως του φαγητού αποτελεί, για τα άτομα που αντιμετωπίζουν τη διαταραχή, μια δραστηριότητα που παροδικά έστω προκαλεί ευχαρίστηση, ικανοποίηση και παρηγοριά. Η διάθεση του ατόμου, επηρεάζει την όρεξή του και τις διατροφικές του συνήθειες.

Τα αίτια για τη διαταραχή αυτή, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα. Ωστόσο από τις έρευνες έχουν αναδειχθεί τα ακόλουθα θέματα :

• Η δυσκολία του ατόμου να εκφράζει τα συναισθήματά του αντικατροπτίζεται στις κρίσεις υπερφαγίας που αποτελούν για το άτομο αυτό ένα υποκατάστατο των συναισθημάτων θυμού, άγχους, λύπης, στρες, πλήξης κ.λ.π.
• Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το αν η κατάθλιψη προκαλεί τις κρίσεις υπερφαγίας ή το αντίθετο. Ωστόσο το 50% των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τη διαταραχή αναφέρουν ότι υποφέρουν ή υπέφεραν στο παρελθόν από κατάθλιψη.
• Τα άτομα που αντιμετωπίζουν τις κρίσεις υπερφαγίας έχουν στο παρελθόν επιχειρήσει να χάσουν κιλά με εξαντλητικές δίαιτες όπου είχαν στερηθεί πολλές από τις αγαπημένες τους τροφές.
• Οι κρίσεις υπερφαγίας φαίνεται να σχετίζονται με την κατάχρηση ουσιών.
• Είναι πιο συχνή η διαταραχή σε άτομα με παρορμητική συμπεριφορά, ή που ζουν μόνα τους / απομονωμένα ή που σαν χαρακτήρες είναι πιο κλειστοί ή καχύποπτοι ή φοβισμένοι.
• Όσον αφορά τέλος το αν υπάρχουν οργανικοί - βιολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της διαταραχής, τα αποτελέσματα των ερευνών δεν είναι μέχρι τώρα αξιόπιστα. Πιθανότατα όμως να παίζουν ρόλο στην εκδήλωση της διαταραχής.
• Οι πολιτιστικές πεποιθήσεις μιας οικογένειας σχετικά με το βάρος του σώματος παίζουν επίσης ρόλο.

Από τις Κρίσεις Υπερφαγίας βασανίζονται συνήθως άτομα που:

• Ασχολούνται υπερβολικά με το σωματικό τους βάρος. Συχνά κάνουν εξαντλητικές δίαιτες με αποτέλεσμα το βάρος τους να είναι χαμηλότερο αυτού που θεωρείται ως φυσιολογικό.
• Έχουν κανονικό βάρος όμως λαμβάνουν καθαρτικές ουσίες ακόμα και μετά τη κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής.
• Είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Χρησιμοποιούν τη λήψη τροφής ως μηχανισμό άμυνας για να κρύβουν τα καταθλιπτικά τους συναισθήματα., το άγχος και το στρες.
• Έχουν χαμηλή κοινωνική δραστηριότητα, χαμηλή επίδοση στην εργασία, προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Αισθάνονται ντροπή για το σώμα τους και πιστεύουν πως το βάρος τους έχει επίδραση σε όλους τους τομείς δράσης της ζωής τους.

Κατά τη διάρκεια ενός τυπικού επεισοδίου υπερφαγίας τα άτομα αυτά έχουν έντονη την αίσθηση της απώλειας ελέγχου και καταναλώνουν με μεγάλη ταχύτητα απαγορευμένα ή παχυντικά τρόφιμα. Δεν σταματάνε να τρώνε μέχρι να πονέσει η κοιλιά τους. Η ποσότητα κατανάλωσης είναι ιδιαίτερα μεγάλη ακόμα κι αν το άτομο δεν νιώθει καθόλου πείνα. Κατά βάση τρώνε μόνα τους ακριβώς για το λόγο ότι νιώθουν πραγματικά ντροπή για το πόσο και πώς τρώνε.

Μετά την υπερφαγία όμως το αίσθημα ευχαρίστησης που νιώθει το άτομο όταν ξεκινάει την κατανάλωση ουσιαστικά εξαφανίζεται, το άτομο κατακλύζεται από τύψεις για τη πράξη του και αηδιάζει με τον εαυτό του. Έτσι, αυτοτιμωρείται με μια νέα εξαντλητική στέρηση τροφής (ή αυστηρή διαίτα) που όμως ο οργανισμός δεν είναι έτοιμος να αντέξει. Πρόκειται στην ουσία για έναν φαύλο κύκλο, όπου εναλλάσσονται κρίσεις υπερφαγίας και στέρησης.

Ωστόσο, η διαταραχή αυτή κρύβει κινδύνους και για τη σωματική υγεία που δεν λαμβάνονται ιδιαίτερα σοβαρά. Κατά τις κρίσεις υπερφαγίας επιλέγονται από τα άτομα τρόφιμα χαμηλά σε ιχνοστοιχεία ή βιταμίνες, με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και άμυλο. Ως συνέπεια, αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη, υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, καρδιαγγειακές παθήσεις και κάποιες μορφές καρκίνου.

Πότε όμως κάποιος μπορεί να καταλάβει ότι εκδηλώνει τη διαταραχή και να ζητήσει βοήθεια; Κάποια ανησυχητικά σημάδια μπορεί να είναι τα παρακάτω:

• Έχουν αλλάξει οι διατροφικές του συνήθειες, έτσι τρώει λίγο ή καθόλου το πρωί και πάρα πολύ μετά το δείπνο.
• Προτιμάει λίπη, άμυλο και ζάχαρη.
• Έχει γίνει περισσότερο ευερέθιστος και αγχώδης.
• Έχει αυξηθεί το σωματικό του βάρος.
• Τρώει συνήθως μόνος του.
• Τρώει ακόμα κι αν δε πεινάει καθόλου.
• Τελικά νιώθει δυσφορία και τύψεις.

Η θεραπεία των κρίσεων υπερφαγίας, αντίθετα με τη βουλιμία και την ανορεξία, σπάνια απαιτεί φαρμακευτική αγωγή ενώ συνηθέστερα μπορεί να αντιμετωπιστεί με συνεδρίες συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας. Είναι σημαντικό για το άτομο που εκδηλώνει τη διαταραχή να εντοπίσει τους λόγους που τον οδηγούν στις κρίσεις υπερφαγίας, ώστε να απενεχοποιηθεί και να μπορέσει τελικά να το αντιμετωπίσει. Ο θεραπευτικός στόχος είναι να υιοθετηθεί από το άτομο ο φυσιολογικός τρόπος πρόσληψης τροφής.

Η διατροφική διαταραχή δεν πρέπει να υποτιμάται ή να εκλάμβανεται σαν ένα σημάδι αδυναμίας που μπορεί να ξεπεραστεί απλώς και μόνο με δυνατή θέληση αλλά ως μια ασθένεια που αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να παραμείνει και να ταλαιπωρήσει το άτομο για πολύ καιρό.